Kur'an İncelemeleri
69Kehf Suresi 83
Hatalı Çevrilen Ayetler
Kehf Suresi 83
Kehf Suresi 83
Hatalı Çeviri:
83. (Resûlüm!) Sana Zülkarneyn hakkında soru sorarlar. De ki: Size ondan bir hatıra okuyacağım.
83. (Resûlüm!) Sana Zülkarneyn hakkında soru sorarlar. De ki: Size ondan bir hatıra okuyacağım.
Doğru Çeviri:
83.Ve sana iki çağ sahibinden soruyorlar. De ki: “Size ondan, bir hatırlatma/öğüt okuyacağım:
Surenin 83- 98. ayetlerden oluşan bu bölümünde birçok esrarı barındıran “Zülkarneyn” konusu gündeme getirilmektedir. “Ve sana Zülkarneyn’den soruyorlar” ifadesinden anlaşıldığına göre, Resulullah’a Zülkarneyn ile ilgili bir soru yöneltilmiş ve kendisinden bu konuda bilgi istenmiştir. Pasajı tahlil ettikten sonra Rabbimizin bu soruyu yöneltenlere ve o topluma onların bildiği, sorduğu, öğrenmek istediği Zülkarneyn’i değil de, bambaşka, yepyeni ve yaşayan bir Zülkarneyn anlattığı anlaşılmış olacaktır.
Konuya girmeden önce klasik anlayışın Zülkarneyn hakkındaki görüş ve yaklaşımlarının ortaya konması yararlı olacaktır
ZÜLKARNEYN’İN KİMLİĞİ
Şimdi de Zü’l-Karneyn’in Kur’an’da anlatıldığı şekliyle özelliklerine bir göz atalım:
1- Zü’l-Karneyn [iki boynuzlu] adı Yahudiler tarafından çok iyi biliniyor olmalı, çünkü onların teklifi üzerine Mekke’li müşrikler bu soruyu Peygamber’e (s.a) yönelttiler. Bu nedenle “İki Boynuzlu” diye bilinen şahsın kim olduğunu veya “İki Boynuzlu” diye bilinen krallığın hangi krallık olduğunu öğrenmek için Yahudi edebiyatından yararlanmalıyız.
2- Zü’l-Karneyn fetihleri doğudan batıya, daha sonra da üçüncü bir yöne ya kuzeye ya da güneye yayılmış büyük bir kral ve büyük bir fatih olmalı. Kur’an’ın indirilmesinden önce böyle büyük fatih olan bir kaç kral vardı. Bu nedenle araştırmamız Zü’l-Karneyn’in diğer özelliklerini bu krallardan birinde bulmak yönünde olmalıdır.
3- Bu isim ancak krallığını Ye’cuc ve Me’cuc’un saldırısından korumak için iki dağın arasına sağlam bir duvar yapan bir krala verilmiştir. Bunu açığa çıkarabilmek için Ye’cuc ve Me’cuc’un kim olduklarını öğrenmeliyiz. Aynı zamanda böyle bir duvarın ne zaman inşa edildiğini ve hangi ülkenin sınırları içinde olduğunu da tespit etmeliyiz.
4- Yukarıdaki özelliklerin yanı sıra Zü’l-Karneyn Allah’a ibadet eden bir kral ve adil bir yönetici olmalı. Çünkü Kur’an her şeyden önce bu özellikleri vurgulamaktadır.
Bu özelliklerin ilki Kisra’ya uymaktadır, çünkü Kitab-ı Mukaddes’e göre Daniel Peygamber, rüyasında Medva ve Fas krallıklarını Yunanlıların yükselişinden önce iki boynuzlu bir koç şeklinde görmüştür (Daniel 8: 3, 20). Yahudiler “İki Boynuzlu” şahsa çok saygı duyarlar çünkü onun saldırısıyla Babil Krallığı çökmüş ve İsrailoğulları özgürlüklerine kavuşmuştur.
İkinci özellik de tamamen olmasa bile kısmen Kisra’ya uymaktadır. Onun fetihleri batıda Anadolu ve Suriye’ye, doğuda Belh’e kadar uzanmıştır, fakat onun kuzeye ve güneye bir sefer düzenlediğini gösteren hiçbir delil yoktur. Oysa Kur’an onun bu üçüncü seferinden açıkça bahseder. Bununla birlikte üçüncü sefer tamamen konu dışı değildir, çünkü tarih Kisra’nın krallığının kuzeyde Kafkasya’ya kadar genişlediğini söyler. Ye’cuc ve Me’cuc’e gelince, onların eski zamanlardan beri yerleşik imparatorluk ve devletlere saldırılar düzenleyen ve çeşitli adlarla bilinen- Tatarlar, Moğollar, Hunlar ve İskitler- Orta Asya kabileleri olduğu söylenir. Kafkasya’nın güney bölgelerinde sağlam siper ve duvarların yapıldığı da bilinmektedir. Fakat bunların Kisra tarafından yaptırıldığı tarihi olarak tespit edilmiş değildir.
Son özelliğe gelince; Kisra eski krallar arasında bu özelliğe sahip olabilecek tek insandır. Çünkü düşmanları bile onun adaletini övmekten, kendilerini alamazlardı. Kitab-ı Mukaddes’in kitaplarından biri olan Ezra onun İsrailoğullarını Allah’a ibadet ettiği için serbest bırakan ve ortağı olmayan Allah’a ibadet edilmesi için Süleyman tapınağının tekrar inşa edilmesini emreden, Allah’tan korkan ve Allah’a ibadet eden bir kral olduğunu söyler.
Yukarıda belirtilen noktaların ışığında, Kur’an’ın nazil oluşundan önce yaşayan krallar içinde sadece Kisra’nın Zü’l-Karneyn’in özelliklerine uyduğunu söyleyebiliriz. Fakat Kisra’nın Zü’l-Karneyn olduğunu kesin bir şekilde iddia edebilmemiz için daha fazla delile ihtiyacımız var. Yine de Kur’an’da anlatılan özelliklere Kisra’dan daha fazla uyan hiçbir kral ve fatih yoktur.
Tarihi olarak Kisra’nın M.Ö. 549′da tahta geçen bir Pers kralı olduğunu söylememiz yeter. Tahta geçtikten birkaç yıl sonra Medyen ve Lidya krallıklarını ele geçirdi ve M.Ö. 539′da Babil’i fethetti. Bundan sonra ona karşı çıkacak hiçbir güçlü krallık kalmamıştı. Kisra’nın fetihleri bir tarafta Sind ve Türkistan’a, bir tarafta Mısır ve Libya’ya, diğer tarafta Trakya ve Makedonya’ya ve kuzeyde Kafkasya ve Harzem’e kadar uzanmıştı. Yani bütün medeni ülkeler onun yönetimi altındaydı.[29]
Çağdaş tefsirlerden olan Kasimî’nin tefsirinde bazı araştırmacılara nispet ederek şunlar nakledilmiştir: Dağıstan bölgesinde Araplar arasında Kaf Dağı diye bilinen Kafkas dağlarından birisinin arkasında iki kabile bulunmaktadır. Birisinin ismi Âkûk, diğerinin ise Mâkuk’dur. Araplar bunları Ye’cuc ve Me’cuc diye Arapçaya çevirmişlerdir. Bu iki kabile, birçok millet tarafından bilinmekte ve Ehl-i Kitab’ın kitaplarında da anlatılmaktadırlar. Bu iki kabileden Rusya ve Asya’daki birçok kuzey ve doğu milletleri üremiştir. “sedd” ise Dağıstan bölgesinde Derbend ile Hazar şehirleri arasındaki dar boğazda bulunmakta ve şimdi demir kapı, Sed adıyla anılmaktadır. Bu iki dağ arasındaki dar boğazda eski demirden seddin izleri bulunmaktadır.
“Safvetü’l-Ahbar” kitabından nakledilerek anlatıldığına göre, Abbasi Halifesi Vasık’ın gönderdiği seriyyenin ulaştığı sed, Çin şeddidir. Bu surların uzunluğu yaklaşık 1250 mile, kalınlığı alttan 25 adıma, yukarıdan ise 15 adıma, yüksekliği ise 15 adım ile 25 adıma ulaşmaktadır. Bazı yerlerinde ise yüksekliği 40 adıma ulaşan kuleler bulunmaktadır. Bu surları İskender inşa etmemiştir. İskender’in inşa ettiği sed, Derbend seddidir. Bu müfessirin ifade ettiğine göre, Zülkarneyn, meşhur Makedonyalı İskender’dir. Müfessir, Makedonyalı İskender’in bilinen putperest inancıyla Kur’an ayetlerinin ifade ettiği inanç arasını bulmaya çalışarak şöyle demiştir: “Yunanlıların inancının putperestlik olmasından, O’nun da putperest olması gerekmez. Onun hocaları olan Aristoteles ve Pisagor da Allah’a inanıyorlardı.” Ancak müfessirin bu çabası ikna edici değildir. Onun sözünden anlaşıldığına göre, o, söz konusu seddi Mâkûk ve Âkuk kabilelerin saldırılarını engellemek İçin inşa etmiştir.
Diğer taraftan, çağdaş iki Hindili Müslüman bilgin, Şibli Nu’mânî ve Ebu Kelam Azad, Kur’an’ın değişik bölümlerinde anlatılan konular hakkında bilimsel ölçülere uygun, birçok kaynaklara ve önemli tarihi belgelere dayanan araştırmalarda bulunmuşlardır. Birinci bilginin araştırması sonucunda tercih ettiğine göre, Zülkarneyn M.Ö. 5. asırda yaşamış Fars [İran] kralı Dârâ cl-Kebîr’dir. Ye’cuc ve Me’cuc, Kafkas dağlarının ardında Doğu’da yerleşmiş Tatar-İskit kabilelerindendir. İnşa ettiği sed ise, Hazar denizinin batı yakasında yer alan Derbend şehrine yakın Derbend seddi diye bilinen yerdir. İkinci bilginin araştırması sonucu da tercih ettiğine göre, Zülkarneyn, M.Ö. 6. asırda yaşamış Fars kralı Kurus’tur. Bu kral Dârâ el-Kebîr’den önce hükümdarlık yapmış. Babil memleketini yıkmış, Babil ülkesinden sürülen Yahudilerin Filistin’e dönmelerine ve Uruşelim [Bcytü’l-Makdis] ile ma’bcdinin M.Ö. 538 yılında yeniden inşa edilmesine izin vermiştir. İnşa edilen sed İse Derbend seddi olmayıp, Viladi Kuyuköz ve Tiflis şehirleri arasında yer alan Kafkas dağlarından birisinin iki tarafında, adlarından birisi olan Kurs boğazı ismiyle tanınan yerdeki seddir. Bu sed hâlâ mevcut olup demir ve bakır karışımıdır. Ye’cuc ve Me’cuc ise Moğol kabilelerinden olup, yeryüzünde bozgunculuk yapıyorlardı. Kurs seddi de onları engellemek için bina edilmiştir.[30]
Bu naklettiğimiz anlatıların dışında, Ebu’l-Kelam Azad “Zülkarneyn” diye bir kitap yazmış, bu kitabında Zülkarneyn’in Pers kralı “Kurus” olduğunu iddia etmiştir. Buna da İsraili kaynakları delil göstermiştir.
Bunların dışında Zülkarneyn’in uzaylı olduğuna dair başka tezler de ileri sürülmüştür.
ZÜLKARNEYN GERÇEKTE KİMDİR?
Yaptığımız nakiller ve alıntıladığımız görüşler, Zülkarneyn’in gerçek kimliğinin spekülatif nakil ve yorumlar arasında iyice anlaşılamaz bir hale geldiğini göstermektedir. Halbuki ayetlerin metnine sadakat gösterilerek ve Kur’an’ın anlam koordinatlarından dışarı çıkılmayarak yapılacak bir tahlil neticesinde Zülkarneyn’in gerçek kimliğiyle alakalı isabetli bir açıklamaya ulaşılacağı kanaatindeyiz.
Bu doğrultuda olmak üzere bizim bu konudaki tahlilimiz şöyledir:
Pasajın girişinde Rabbimiz “Ve sana Zülkarneyn’den soruyorlar. De ki: Size ondan, bir hatırlatma/ öğüt okuyacağım” demek suretiyle Zülkarneyn ile ilgili gerçekleri açıklayacağını ve elçisinin de insanlara Zülkaneyn’i buna göre anlatmasını istemektedir.
“Zülkarneyn” sözcüğü “ ذو zü” edatı ile “ قرن karn” sözcüğünün tesniyesi “olan “ قرنينkarneyn” sözcüklerinden meydana gelme bir tamlamadır. Anlam olarak “iki karn sahibi” demektir.
“Karn” sözcüğü, “boynuz”, “büyük çadır”, “bir çağdaki insanların ömür süresi; çağ”, “aynı zaman diliminde bulunma açısından bir araya gelmiş toplum, nesil, kuşak” anlamlarındadır.[31]
Bu açıklamaya göre “Zü’l-karneyn” tamlaması, “iki boynuz sahibi”, “iki büyük çadır sahibi”, “iki çağ sahibi”, “iki nesil sahibi” anlamlarına gelmektedir.
Pasajın tümü dikkate alındığında, “Zülkarneyn” tamlamasının anlamlarından “iki çağ sahibi” anlamının tercih edilmesi gerekmektedir.*
*İşte Kuran, Kehf Suresi
Yorumlar - Yorum Yaz