Kur'an İncelemeleri
53Yusuf Suresi 1-18
Hatalı Çevrilen Ayetler
53Yusuf Suresi 1-18
Hatalı Çeviri:
1. Elif. Lâm. Râ. Bunlar, apaçık Kitab'ın âyetleridir.
2. Anlayasınız diye biz onu Arapça bir Kur'an olarak indirdik.
3. (Ey Muhammed!) Biz, sana bu Kur'an'ı vahyetmekle geçmiş milletlerin haberlerini sana en güzel bir şekilde anlatıyoruz. Gerçek şu ki, sen bundan önce (bu haberleri) elbette bilmeyenlerden idin.
4. Yusuf babasına “Ey babacığım Ben (rüyamda) on bir yıldız, güneşi, ayı ve onların bana secde ettiklerini gördüm” dedi.
5. (Babası:) Yavrucuğum! dedi, rüyanı sakın kardeşlerine anlatma; sonra sana bir tuzak kurarlar! Çünkü şeytan insana apaçık bir düşmandır.
6. İşte böylece Rabbin seni seçecek, sana (rüyada görülen) olayların yorumunu öğretecek ve daha önce iki atan İbrahim ve İshak'a nimetini tamamladığı gibi sana ve Ya'kub soyuna da nimetini tamamlayacaktır. Çünkü Rabbin çok iyi bilendir, hikmet sahibidir.
7. Andolsun ki Yusuf ve kardeşlerinde, (almak) isteyenler için ibretler vardır.
8. (Kardeşleri) dediler ki: Yusuf'la kardeşi (Bünyamin) babamıza bizden daha sevgilidir. Halbuki biz kalabalık bir cemaatiz. Şüphesiz ki babamız apaçık bir yanlışlık içindedir.
9. (Aralarında dediler ki:) Yusuf'u öldürün veya onu (uzak) bir yere atın ki babanızın teveccühü yalnız size kalsın! Ondan sonra da (tevbe ederek) sâlih kimseler olursunuz!
10. Onlardan biri: Yusuf'u öldürmeyin, eğer mutlaka yapacaksanız onu kuyunun dibine atın da geçen kervanlardan biri onu alsın (götürsün), dedi.
11. Dediler ki: «Ey babamız! Sana ne oluyor da Yusuf hakkında bize güvenmiyorsun! Oysa ki biz onun iyiliğini istemekteyiz.
12. Yarın onu bizimle beraber (kıra) gönder de bol bol yesin (içsin), oynasın. Biz onu mutlaka koruruz.»
13. (Babaları) dedi ki: Onu götürmeniz beni mutlaka üzer. Siz ondan habersizken onu bir kurdun yemesinden korkarım.
14. Dediler ki: Hakikaten biz (kuvvetli) bir topluluk olduğumuz halde, eğer onu kurt yerse, o zaman biz gerçekten âciz kimseler sayılırız.
15. Onu götürüp de kuyunun dibine atmaya ittifakla karar verdikleri zaman, biz Yusuf'a: Andolsun ki sen onların bu işlerini onlar (işin) farkına varmadan, kendilerine haber vereceksin, diye vahyettik.
16. Akşamleyin ağlayarak babalarına geldiler.
17. Ey babamız! dediler, biz yarışmak üzere uzaklaştık; Yusuf'u eşyamızın yanında bırakmıştık. (Ne yazık ki) onu kurt yemiş! Fakat biz doğru söyleyenler olsak da sen bize inanmazsın.
18. Gömleğinin üstünde sahte bir kan ile geldiler. (Ya'kub) dedi ki: Bilakis nefisleriniz size (kötü) bir işi güzel gösterdi. Artık (bana düşen) hakkıyla sabretmektir. Anlattığınız karşısında (bana) yardım edecek olan, ancak Allah'tır.
Doğru Çeviri:
1Elif/1, Lâm/30, Râ/200. İşte bu, o apaçık/açıklayıcı kitabın âyetleridir.
2Şüphesiz ki, Biz onu akledersiniz diye Arapça bir Kur’ân olarak indirdik.
3Sana bu Kur’ân'ı vahyetmekle Biz, sana kıssaların en güzelini210 anlatıyoruz. Hâlbuki sen, bundan önce, kesinlikle bu konu hakkında duyarsız/ bilgisizlerdendin.
4Hani bir zaman Yûsuf, babasına: “Babacığım! Şüphesiz ben onbir yıldız, güneş ve ay'ı gördüm; onları bana boyun eğip teslimiyet gösterirlerken gördüm”211 demişti.
5,6Babası: “Yavrucuğum! Gördüğünü kardeşlerine anlatma. Sonra sana bir tuzak kurarlar. Şüphesiz şeytan insan için apaçık bir düşmandır. Ve işte böyle, Rabbin seni seçecek ve sana olayların/sözlerin ilk anlamlarının ne olduğuna dair bilgiler öğretecek. Bundan önceki iki atana; İbrâhîm'e ve İshâk'a tamamladığı gibi, nimetini sana ve Ya‘kûb soyuna tamamlayacaktır. Şüphesiz ki, Rabbin çok iyi bilendir, en iyi yasa koyan, bozulmayı iyi engelleyen/sağlam yapandır” dedi.
–7Andolsun ki Yûsuf ve kardeşlerinde soranlar/isteyenler için nice alâmetler/göstergeler vardır.–
8,9Hani Yûsuf'un kardeşleri bir zaman: “Yûsuf ve kardeşi babamıza bizden daha sevgili, biz ise güçlü ve tutkun bir grubuz. Şüphesiz, babamız kesinlikle çok açık çıkmaz bir yoldadır. Yûsuf'u öldürün ya da bir yere atın ki, babanız hepten size kalsın, sonra da siz sâlih bir toplum olursunuz” demişlerdi.
10Onlardan bir sözcü, “Yûsuf'u öldürmeyin, o'nu o kuyunun dibine bırakın da oradan geçen kafilenin biri o'nu bulup alsın. Eğer yapacaksanız böyle yapın” dedi.
11,12Onlar dediler ki: “Ey babamız! Sen bize Yûsuf için neden güvenmiyorsun? Hâlbuki biz kesinlikle o'nun iyiliğini istiyoruz. Yarın o'nu bizimle beraber gönder de bol bol yesin, oynasın. Ve şüphesiz biz o'nu kesinlikle koruyucularız.”
13Babaları dedi ki: “Onu götürmeniz beni üzer ve siz o'na karşı duyarsız/ ilgisiz iken o'nu kurt yemesinden korkarım.”
14Yûsuf'un kardeşleri dediler ki: “Andolsun ki biz böyle güçlü kuvvetli bir topluluk iken o'nu kurt yerse, o zaman şüphesiz biz kesinlikle zarara/kayba uğrayıp acı çekenlerden olmuş oluruz.”
15Sonunda Yûsuf'un kardeşleri, Yûsuf'u götürdüler ve hep birlikte o kuyunun dibine bırakmaya karar verdiler. Biz de Yûsuf'a vahyettik: “Andolsun ki sen onlara ilerde onlar hiç farkında değilken bu işlerini haber vereceksin.”
16Ve akşam vakti, ağlayarak babalarına geldiler.
17Onlar dediler ki: “Ey babamız! Şüphesiz biz yarış yaparak gittik. Yûsuf'u da eşyamızın yanına bırakmıştık. Bir de baktık ki, o'nu kurt yiyivermiş. Ve biz doğru kimseler olsak da sen bize inanmazsın.”
18Bir de gömleğinin üzerinde yalandan bir kan getirdiler. Babaları dedi ki: “Tam tersine, nefisleriniz aldatıp size bir iş yaptırtmış. –Artık güzel bir sabır!– Bu anlattıklarınıza karşılık yardımına sığınılacak olan ancak Allah'tır.”
1Elif/1, Lâm/30, Râ/200. İşte bu, o apaçık/açıklayıcı kitabın âyetleridir.
2Şüphesiz ki, Biz onu akledersiniz diye Arapça bir Kur’ân olarak indirdik.
3Sana bu Kur’ân'ı vahyetmekle Biz, sana kıssaların en güzelini210 anlatıyoruz. Hâlbuki sen, bundan önce, kesinlikle bu konu hakkında duyarsız/ bilgisizlerdendin.
4Hani bir zaman Yûsuf, babasına: “Babacığım! Şüphesiz ben onbir yıldız, güneş ve ay'ı gördüm; onları bana boyun eğip teslimiyet gösterirlerken gördüm”211 demişti.
5,6Babası: “Yavrucuğum! Gördüğünü kardeşlerine anlatma. Sonra sana bir tuzak kurarlar. Şüphesiz şeytan insan için apaçık bir düşmandır. Ve işte böyle, Rabbin seni seçecek ve sana olayların/sözlerin ilk anlamlarının ne olduğuna dair bilgiler öğretecek. Bundan önceki iki atana; İbrâhîm'e ve İshâk'a tamamladığı gibi, nimetini sana ve Ya‘kûb soyuna tamamlayacaktır. Şüphesiz ki, Rabbin çok iyi bilendir, en iyi yasa koyan, bozulmayı iyi engelleyen/sağlam yapandır” dedi.
–7Andolsun ki Yûsuf ve kardeşlerinde soranlar/isteyenler için nice alâmetler/göstergeler vardır.–
8,9Hani Yûsuf'un kardeşleri bir zaman: “Yûsuf ve kardeşi babamıza bizden daha sevgili, biz ise güçlü ve tutkun bir grubuz. Şüphesiz, babamız kesinlikle çok açık çıkmaz bir yoldadır. Yûsuf'u öldürün ya da bir yere atın ki, babanız hepten size kalsın, sonra da siz sâlih bir toplum olursunuz” demişlerdi.
10Onlardan bir sözcü, “Yûsuf'u öldürmeyin, o'nu o kuyunun dibine bırakın da oradan geçen kafilenin biri o'nu bulup alsın. Eğer yapacaksanız böyle yapın” dedi.
11,12Onlar dediler ki: “Ey babamız! Sen bize Yûsuf için neden güvenmiyorsun? Hâlbuki biz kesinlikle o'nun iyiliğini istiyoruz. Yarın o'nu bizimle beraber gönder de bol bol yesin, oynasın. Ve şüphesiz biz o'nu kesinlikle koruyucularız.”
13Babaları dedi ki: “Onu götürmeniz beni üzer ve siz o'na karşı duyarsız/ ilgisiz iken o'nu kurt yemesinden korkarım.”
14Yûsuf'un kardeşleri dediler ki: “Andolsun ki biz böyle güçlü kuvvetli bir topluluk iken o'nu kurt yerse, o zaman şüphesiz biz kesinlikle zarara/kayba uğrayıp acı çekenlerden olmuş oluruz.”
15Sonunda Yûsuf'un kardeşleri, Yûsuf'u götürdüler ve hep birlikte o kuyunun dibine bırakmaya karar verdiler. Biz de Yûsuf'a vahyettik: “Andolsun ki sen onlara ilerde onlar hiç farkında değilken bu işlerini haber vereceksin.”
16Ve akşam vakti, ağlayarak babalarına geldiler.
17Onlar dediler ki: “Ey babamız! Şüphesiz biz yarış yaparak gittik. Yûsuf'u da eşyamızın yanına bırakmıştık. Bir de baktık ki, o'nu kurt yiyivermiş. Ve biz doğru kimseler olsak da sen bize inanmazsın.”
18Bir de gömleğinin üzerinde yalandan bir kan getirdiler. Babaları dedi ki: “Tam tersine, nefisleriniz aldatıp size bir iş yaptırtmış. –Artık güzel bir sabır!– Bu anlattıklarınıza karşılık yardımına sığınılacak olan ancak Allah'tır.”
1Elif/1, Lâm/30, Râ/200. İşte bu, o apaçık/açıklayıcı kitabın âyetleridir.
2Şüphesiz ki, Biz onu akledersiniz diye Arapça bir Kur’ân olarak indirdik.
2Şüphesiz ki, Biz onu akledersiniz diye Arapça bir Kur’ân olarak indirdik.
Bu sure de Yunus ve Hud sureleri gibi " اelif", " لlam" ve " رra" kesik harfleriyle başlamıştır. Bu harflerle yapılan dikkat çekmeden sonra, işaret zamiri ile bakışlar Kur’an’a yönlendirilmiş ve Kur’an’ın özelliklerine vurgu yapılmıştır.
2. ayette, Kur’an’ın Arapça olarak indirilme sebebi açıklanmış ve Kur’an’ın insanların akletmeleri, düşünmeleri, anlamaları için Arapça indirildiği belirtilmiştir. Çünkü Kur’an Arap toplumuna inmektedir ve bir toplumun kendisine inen mesajı anlaması, akletmesi, uygulaması ve başkalarına da anlatabilmesi için mesajın o toplumun anadilinde olması gerekmektedir. Eğer böyle olmasa, yani mesaj topluma yabancı bir dilde indirilse, mesajın o dili bilmeyen bir toplum tarafından anlaşılması, akledilmesi, uygulaması da mümkün olmayacaktır.
Ancak buradaki " عربيّاarabiyyen" sözcüğünün sadece "Arapça, Arap dili" olarak anlaşılması ve açıklanması doğru değildir. Zira bu sözcük " عربًarabe" kalıbından türeme olduğu kadar "عرُب arube" kalıbından da türemiştir. Sözcüğün "arube" kalıbına göre anlamı "fesahat, fasih konuşmak" demektir. [Lisanü’l-Arab; s. 153-159, a-r-b mad.]
"Fesahat [fasih konuşmak]" ise "sözün ses ve mana kusurlarından arınmış olması, yani kolay anlaşılması, rahat telâffuz edilmesi, diziminin mükemmel olması" anlamına gelmektedir. [es-Sekkakî; Miftahu’l Ulum]
Bu durumda ayetin anlamı "Şüphesiz ki, Biz onu akledersiniz diye ‘kolay anlaşılır, rahat telâffuz edilir, dizimi mükemmel, dilbilgisi kurallarına uyumlu’ bir Kur’an olarak indirdik" demek olur.
Kur’an’ın indirildiği toplumun dilinin Arapça olması dolayısıyla, o toplumun Kur’an’ı anlayıp akledebilmesi için Arapça indirildiği birçok ayette (Nahl/103, Fussılet/44, Şuara/198, 199, Zühruf/2, 3, Şuara/193-195, Ra’d/37, Ahkaf/12, Ta Ha/113, Zümer/27, 28, Fussılet/3, Şûra/7) vurgulanmıştır.
3Sana bu Kur’ân'ı vahyetmekle Biz, sana kıssaların en güzelini210 anlatıyoruz. Hâlbuki sen, bundan önce, kesinlikle bu konu hakkında duyarsız/ bilgisizlerdendin.
Yusuf kıssasının girişi olan bu ayette, peygamberimizin bu kıssa hakkında daha önceden herhangi bir bilgisinin bulunmadığı vurgulanmıştır. Ehl-i Kitap arasında çok iyi bilinen bu kıssa, kıssayı hiç bilmeyen peygamberimiz tarafından "en güzel" bir şekilde, üstelik Ehl-i Kitab’ın yanlış bildiği noktalar da düzeltilerek nakledilince, Allah Elçisi’ni sınamaya kalkanlar bu duruma şaşırıp kalmışlardır.
Peygamberimizin bu konularla ilgilenen biri olmadığı, bu meselelere karşı duyarsız, ilgisiz olduğu başka ayetlerde de dile getirilmiştir:
22kesinlikle sen bundan duyarsızlık, bilgisizlik içinde idin. Şimdi senden perdeni kaldırdık. Artık bugün gözün keskindir; Kur’an sayesinde kurmay birisi oldun. [Kaf/22]
86Ve sen Kitab'ın sana vahyedileceğini/indirileceğini ummuyordun. O, ancak Rabbinden bir rahmet olarak verildi. Öyleyse sakın kâfirlere; Allah'ın ilâhlığını ve rabliğini bilerek reddedenlere arka çıkma/yardımcı olma. [Kasas/86]
52,53İşte böylece Biz, sana da Kendi emrimizden/Kendi işimizden olan ruhu/Kur’ân'ı vahyettik. Sen, kitap nedir, iman nedir bilmezdin. Fakat Biz onu, kullarımızdan dilediğimizi kendisiyle kılavuzladığımız bir nûr/ışık yaptık. Hiç kuşkusuz sen de dosdoğru bir yola; göklerde ve yerde bulunanlar Kendisi için olan Allah'ın yoluna kılavuzluk etmektesin. Gözünüzü açın, bütün işler yalnız Allah'a döner. [Şûra/52]
Surenin 3. ayetinde "kıssaların en güzeli" olarak nitelenen Yusuf kıssası için 111. ayette de "Ant olsun ki, onların [Yusuf’un, babasının, kardeşlerinin] kıssalarında kavrama yeteneği olanlar için bir ibret vardır" denilmektedir. Bu ayet, Yakup ailesinin mutlu sona ulaştırıldığı anlatılan bu kıssalarda insanlığa yararlı birçok ilkenin bulunduğunu ifade etmektedir.
Yusuf kıssası Kitab-ı Mukaddes’te Tekvin bölümünün 37-45. baplarında yer almaktadır. Yeri geldikçe ilgili bölümler oradan aktarılarak konunun mukayeseli bir şekilde incelenmesi sağlanacak, böylece Kitab-ı Mukaddes’te zayi edilen vahiy ruhunun Kur’an’da nasıl ortaya çıktığı daha iyi anlaşılacaktır.
4Hani bir zaman Yûsuf, babasına: “Babacığım! Şüphesiz ben onbir yıldız, güneş ve ay'ı gördüm; onları bana boyun eğip teslimiyet gösterirlerken gördüm”211 demişti.
Yusuf kıssası, Yusuf’un gördüğü bir görüntüyü babasına anlattığı bu ayetle başlamaktadır. On bir yıldızın, Güneş’in ve Ay’ın kendisine secde ettiği [teslim olup emrine girdiği] şeklindeki bu "görüntü", uykuda görülen bir rüya olmayıp Yusuf’un uyanıkken gördüğü bir görüntüdür. Bu husus, ayette " رأيت raeytü [gördüm]" fiilinin iki kez kullanılması suretiyle vurgulanmıştır. Yani Yusuf, gördüklerini uykuda değil de uyanıkken gördüğünü "Babacığım, şüphesiz ben, on bir yıldız, Güneş ve Ay’ı gördüm; onları bana secde ederken [boyun eğerken] gördüm" diyerek üstüne basa basa bildirmiştir.
Yusuf’un uyanıkken gördüklerine benzer görüntüler, ilerideki ayetlerde bildirileceği gibi, Yusuf’un zindan arkadaşları ve ülkenin kralı tarafından yine uyanıkken görülecektir. Yani, kıssanın devamında yer alan "içki imal etmek, baş üstünde ekmek taşımak ve taşınan ekmekleri kuşların yemesi" ve "yedi cılız ineğin yedi semiz ineği yemesi ve yedi yeşil başakla yedi kuru başak" görüntüleri de rüya olarak değil, gerçek görüntüler olarak karşımıza gelecektir. Aslında bu görüntüler, "gelecek" ile ilgili görüntülerdir. Yani, kâhinlerin, medyumların gördüğü cinsten karmaşık görüntülerdir. Bu çeşit görüntülerin surede Yusuf dışındaki kişilerce de görüldüğünün bildirilmesinden, o dönemde kâhinliğin yaygın bir durumda olduğu anlaşılmaktadır. Bu sebeple, nasıl sihrin yaygın olduğu bir dönemde Musa peygamber sihre yönelik mucizeler ile desteklenmişse, nasıl söz sanatı ve edebiyatın yaygın olduğu bir dönemde peygamberimiz edebî bir mucize olan Kur’an ile gönderilmişse, Yusuf peygamber de kendi döneminde "olacak olayların karmaşık görüntülerinin" tevili ile mucizelendirilmiştir.
Geleceğe ait bu tür bir görüntü peygamberimiz için de söz konusu olmuştur:
27Andolsun ki Allah, Elçisi'ne o görüntüyü; "Siz, Allah dilerse kesinlikle, güven içinde başlarınızı tıraş etmiş ve kısaltmış kişiler olarak, korkmadan Mescid-i Haram'a gireceksiniz" vizyonunu hak ile doğru çıkardı. Öyleyse Allah, sizin bilmediğinizi bilir. Sonra da size bundan ast/yakın bir fetih kıldı. [Fetih/27]
Ve Filsuresi:
Ayetlerin meali:
1,2Rabbin, filli orduya nasıl etti görmedin mi/hiç düşünmedin mi? Onların kötü plânlarını boşa çıkarmadı mı?
3-5Ve onların üzerlerine, onlara pişmiş taşlar ile birlikte iri taneli yağmur yağdıran öbek öbek bulutlar; boran gönderdi de onları bir yenik bitki yaprağı gibi yapıverdi.
/Rabbin, ahmaklar, geri zekalılar güruhuna nasıl etti görmedin mi? Onların üzerine necm necm ayetler/bela üstüne belalar gönderdi de onları hem vicdanen rahatsız etti hem de köklerini kazıyıp yok etti.
Bunlar Necm ve İsra surelerinde konu edilen ayet gösterimidir.
Uykuda iken görülen ve Türkçede "rüya" sözcüğüyle ifade edilen görüntüler ise Kur’an’da " فى المنام fi’l-menâmi [uykuda]" ifadesi kullanılarak söz konusu edilmiştir.
43Hani o vakitler Allah sana uykunda onları az gösteriyordu. Eğer Allah, onları sana çok gösterseydi kesinlikle korkmuştunuz ve savaş konusunda anlaşmazlığa düşmüştünüz. Fakat Allah güvenlik sağladı. Şüphesiz O, gönüllerde olanı en iyi bilendir.
44Ve hani olması gereken bir şeyi gerçekleştirmek için, onlarla karşılaştığınız vakit onları sizin gözünüze az gösteriyordu. Sizi de onların gözlerinde azaltıyordu. Ve bütün işler yalnızca Allah'a döndürülür. [Enfal/43, 44]
Saffat/102’de konu edilen "elmenam" ifadesi, ism-i mekân kalıbı olup "uyku yeri" anlamındadır. Ki burada mecazen o kentin duyarsızlığı, ilgisizliği, üzerlerine ölü toprağı saçılmışlığı kastedilmiştir. Yerinde gerekli açıklama yapılmıştır.
Uyanıkken görülen -Yusuf peygamberin gördüğü türden- görüntüler günümüzde "vision [vizyon]" olarak adlandırılmaktadır. Müslümanlar yeterli düzeyde zihin yorup inceleme yapmadıkları için, bu konularla ilgili olarak ekseriyetle Batı’da yapılan inceleme ve araştırmalar doğrultusunda bir kavramlaştırma oluşmuştur. Verdikleri bilgilere ihtiyatla yaklaşmak gerekse de, bir fikir vermesi açısından metapsişik, parapsikolojiye ait bilgilere de bakmak yararlı olur kanaatindeyiz.
Kur’an’dan öğrendiğimize göre, vizyon, herkes tarafından görülebilecek bir olgudur. Çünkü ilerideki ayetlerde görüleceği üzere, Yusuf peygamberin zindan arkadaşları ve ülkenin kralı da böyle görüntüleri görmüşlerdir. Tarihe bakıldığında da, Kur’an’ın naklettiklerinden başka, değişik yerlerde, değişik vizyonlardan söz edildiği görülmektedir. Bu vizyonların en bilineni ve günümüzde de hâlâ ilgi çekmeye devam edeni Nostradamus vizyonlarıdır. Burada hemen belirtmek gerekir ki, vizyon ile kehanet [veya medyumluk] aynı şeyler değildir. Kehanet, vizyonu [veya rüyayı] "sözde" yorumlama işidir. Böyle görüntüleri [vizyonları] yorumlayabilmek, Kur’an’da bildirildiğine göre, sadece Yusuf peygambere verilmiş bir özelliktir. Nitekim Yusuf peygamberin babası Yakub peygamber de oğlunun vizyonunu tam olarak tevil edemeyip sadece tahminde bulunmuştur. Yusuf kıssası dışında Kur’an’daki tek vizyon olan peygamberimizin vizyonu da herhangi bir kul tarafından tevil edilmeyip bizzat Rabbimiz tarafından açıklanmıştır. Aynı şekilde Nostradamus’un vizyonları da insanların ancak günü gelince anlayacakları biçimdedir.
Vizyonerlik, özellikle de Nostradamus’un vizyonerliği araştırmacılar tarafından bir takım araç ve öğretilere bağlanmışsa da, biz bu özelliğin yaratılıştan gelme [genetik] olduğunu, çalışma ve öğrenme ile kazanılamayacağını düşünüyoruz. Nostradamus’un Kitab-ı Mukaddes’te adı geçen birçok peygamberin yetiştiği İsaşar adlı Yahudi kabilesi ile var olan genetik bağını bu düşüncemizi destekler mahiyette buluyoruz. Bize göre, Nostradamus’un Yakub ve Yusuf peygamberlerin soyundan gelebileceği yönünde bir tahminde bulunmak bile mümkün görünmektedir.
Ayette yıldızların, Güneş’in ve Ay’ın Yusuf peygambere ettikleri bildirilen secde namazdaki secde değil, tıpkı meleklerin Âdem’e ettikleri secde gibi, Yusuf peygambere duyulan saygıyı ve onun otoritesinin kabulünü ifade etmektedir. "Secde" sözcüğü ile ilgili detay Necm suresinde verildiği için bu kadarla yetiniyor, ilgili bölümün oradan okunmasını öneriyoruz.
Secde sözcüğü, yukarıda belirtilen anlamıyla surenin 100. ayetinde de karşımıza gelecektir:
100Ve anasıyla babasını yüksek bir taht üzerine yükseltti. Ve hepsi boyun eğip teslimiyet göstererek o'nun için yere kapandılar. Ve Yûsuf: "Babacığım! İşte bu durum, o gördüğümün te’vîlidir. Gerçekten Rabbim onu hak kıldı. Şeytan benimle kardeşlerimin arasını bozduktan sonra, beni zindandan çıkarmakla ve sizi çölden getirmekle Rabbim bana hakikaten ihsan buyurdu. Şüphesiz Rabbim dilediği şeye armağan vericidir. Şüphesiz O, en iyi bilen, hüküm koyanın ta kendisidir." [Yusuf/100]
5,6Babası: “Yavrucuğum! Gördüğünü kardeşlerine anlatma. Sonra sana bir tuzak kurarlar. Şüphesiz şeytan insan için apaçık bir düşmandır. Ve işte böyle, Rabbin seni seçecek ve sana olayların/sözlerin ilk anlamlarının ne olduğuna dair bilgiler öğretecek. Bundan önceki iki atana; İbrâhîm'e ve İshâk'a tamamladığı gibi, nimetini sana ve Ya‘kûb soyuna tamamlayacaktır. Şüphesiz ki, Rabbin çok iyi bilendir, en iyi yasa koyan, bozulmayı iyi engelleyen/sağlam yapandır” dedi.
Görüldüğü gibi, Yakub peygamber oğlunun vizyonunu tam olarak tevil edememiş, ancak bir elçi olmanın kazandırdığı birikimle ona çok ciddi öğütler vermiştir. Kardeşlerinin kıskançlık sebebiyle kendisine kötülük yapmayı plânlayabilecekleri uyarısında bulunan Yakub peygamber, oğlunun gördükleri hakkında da Allah’ın onu hem kendi katında hem de insanlar arasında iyi bir konuma getireceği, ona "kurmayca değerlendirme" yeteneği vererek sözlerin, olayların, olacakların tevilini öğreteceği, vizyonları tevil edebilme özelliği vereceği, dedeleri İbrahim ve İshak’a ihsan ettiği gibi Yusuf’a da nimetler ihsan edeceği yorumunu yapmıştır.
Oğluna yaptığı öğüdü "Şüphesiz ki, Rabbin Alim’dir, Hakim’dir" diyerek bitiren Yakub peygamber, bu son sözleriyle, Allah’ın elçiliği kime vereceğini çok iyi bildiğini ve en iyi yasaları O’nun yapacağını ifade etmiş, kendisinin kulluktan gelen âcizliğini itiraf ederek gerçeği Allah’a havale etmiştir. Yakub peygamberin buradaki sözlerinden, onun büyük babası İbrahim peygamberin duasını bildiği ve o dua doğrultusunda beklentileri olduğu anlaşılmaktadır:
127-129Ve hani İbrâhîm ve İsmâîl Beyt'ten temelleri yükseltirler: "Rabbimiz! Bizden kabul buyur, şüphesiz Sen en iyi işitenin, en iyi bilenin ta kendisisin. Rabbimiz! Bizim ikimizi Senin için sağlamlaştıran [esenlik, mutluluk kazandıran, insanların İslâm dinine girmesini sağlayan] biri kıl. Soyumuzdan da Senin için sağlamlaştıran [esenlik, mutluluk kazandıran, insanların İslâm dinine girmesini sağlayan] bir önderli toplum getir. Ve bize kulluk yöntemlerini göster, tevbemizi de kabul et. Şüphesiz Sen suçtan dönüşleri çokça kabul edenin ve çok merhametli olanın ta kendisisin. Rabbimiz! Bir de onlara içlerinden bir peygamber gönder ki onlara Senin âyetlerini okusun, onlara kitabı ve haksızlık, bozgunculuk ve kargaşayı engellemek için konulmuş kanun, düstur ve ilkeleri öğretsin, onları arındırsın. Hiç şüphesiz Sen, en üstün, en güçlü, en şerefli, mağlûp edilmesi mümkün olmayan/mutlak galip olanın, en iyi yasa koyanın, bozulmayı iyi engelleyenin; sağlam yapanın ta kendisisin." [Bakara/129]
Kardeşlerinin Yusuf peygamberi kıskanmaları Kitab-ı Mukaddes’te şu şekilde yer almaktadır:
Yusuf'un Düşleri
1 Yakup babasının yabancı olarak kalmış olduğu Kenan ülkesinde yaşadı.
2 Yakup soyunun öyküsü: Yusuf on yedi yaşında bir gençti. Babasının karıları Bilha ve Zilpa'dan olan üvey kardeşleriyle birlikte sürü güdüyordu. Kardeşlerinin yaptığı kötülükleri babasına ulaştırırdı.
3 İsrail Yusuf'u öbür oğullarının hepsinden çok severdi. Çünkü Yusuf onun yaşlılığında doğmuştu. Yusuf'a uzun, renkli bir giysi yaptırmıştı.
4 Yusuf'un kardeşleri babalarının onu kendilerinden çok sevdiğini görünce, ondan nefret ettiler. Yusuf'a tatlı söz söylemez oldular.
5 Yusuf bir düş gördü. Bunu kardeşlerine anlatınca, ondan daha çok nefret ettiler.
6 Yusuf, "Lütfen gördüğüm düşü dinleyin!" dedi,
7 "Tarlada demet bağlıyorduk. Ansızın benim demetim kalkıp dikildi. Sizinkilerse, çevresine toplanıp önünde eğildiler."
8 Kardeşleri, "Başımıza kral mı olacaksın? Bizi sen mi yöneteceksin?" dediler. Düşlerinden, söylediklerinden ötürü ondan büsbütün nefret ettiler.
9 Yusuf bir düş daha görüp kardeşlerine anlattı. "Dinleyin, bir düş daha gördüm" dedi, "Güneş, ay ve on bir yıldız önümde eğildiler."
10 Yusuf babasıyla kardeşlerine bu düşü anlatınca, babası onu azarladı: "Ne biçim düş bu?" dedi, "Ben, annen ve kardeşlerin gelip önünde yere mi eğileceğiz yani?"
11 Kardeşleri Yusuf'u kıskanıyordu, ama bu olay babasının aklına takıldı. [(Tekvin; 37. Bab, 1-11. cümleler]
Orijinal metinde geçen " تأويل الأحادسte’vîle’l-ehâdis [olayların, sözlerin önceliklenmesi]", genellikle "görüntülerin tevili" olarak anlaşılmıştır. Oysa "Allah’ın ona [Yusuf peygambere] te’vile’l-ehadis öğretmesi" yalnızca bu anlama gelmez. İfade, daha kapsamlı olarak Allah’ın Yusuf’a olayları, hayatın problemlerini anlama ve çözümler bulma yeteneği bahşetmesi, her şeyin hakikatine ulaştırıcı görüş ihsan etmesi demektir.
Bizim ısrarla "vizyon" olarak ifade ettiğimiz ve "uyanıkken görülen görüntü" olarak tanımladığımız "rüya" sözcüğünü Türkçedeki anlamıyla "uykuda görülenler" olarak algılayanlar, psikiyatri, psikoloji gibi bilimlerden hiç haberleri olmadıkları hâlde bir takım görüşler beyan etmişler ve peygamberimizi de malzeme yapmak suretiyle "rüya" kavramı hakkında pek çok tutarsız rivayet ortaya atmışlardır. Böylece "rüya" kavramı da İslam dinine düzenlenen suikastlardan birine konu yapılmış, "rüya-i sadık" adıyla bir rüya tipi kabul edilerek İslam dini ile taban tabana zıt yepyeni bir din icat edilmiştir. Ne var ki, sahtekâr mucitlerin icat ettiği bu yeni din bir takım yeni kurallar vazedilmesi şeklinde değil, birçok konuda olduğu gibi, Allah’ın dinine hurafeler yerleştirip onu yozlaştırmak suretiyle oluşturulmuştur. Bu kötü amaçlı sahtekârlar peygamberimiz adına uydurdukları "sadık rüya" kavramı ile birçok batıl inanç ve amel üretmişler, kendilerine inanıp tuzaklarına düşen gafillerle birlikte yeni sapık dinlerini, rüyalarında kendilerine Allah’ın veya peygamberimizin telkin ettiğini ileri sürdükleri kuruntular üzerine kurmuşlardır.
Hâlbuki "rüyanın doğrusu" diye bir kavramın bir müminin hayatında yeri olmamalıdır. Çünkü rüyanın sadık olmadığı Kur’an’da açıkça gösterilmiştir:
43Hani o vakitler Allah sana uykunda onları az gösteriyordu. Eğer Allah, onları sana çok gösterseydi kesinlikle korkmuştunuz ve savaş konusunda anlaşmazlığa düşmüştünüz. Fakat Allah güvenlik sağladı. Şüphesiz O, gönüllerde olanı en iyi bilendir.
44Ve hani olması gereken bir şeyi gerçekleştirmek için, onlarla karşılaştığınız vakit onları sizin gözünüze az gösteriyordu. Sizi de onların gözlerinde azaltıyordu. Ve bütün işler yalnızca Allah'a döndürülür. [Enfal/43, 44]
Yukarıdaki ayetlerde görüldüğü gibi, peygamberimizin gördüğü rüya bile gerçekle ilgisi olmayan bir rüyadır. Diğer taraftan Yüce Rabbimiz, kulları ile konuşma, onlara mesaj yollama ilkelerini Kur’an’da açık ifadelerle bildirmiştir. Bildirdiği bu ilkeler arasında "rüya" bulunmamaktadır. Dolayısıyla sahtekârların uydurma dininde ileri sürülen "rüya ile Allah’tan mesaj alma" iddiası Kur’an’a aykırıdır:
51Ve bir beşer için, bir vahiy ile veya perde arkasından yahut bir elçi gönderip de izniyle/bilgisiyle dilediğini vahyetmesi dışında Allah'ın kendisine söz söylemesi olmaz. Şüphesiz O, çok yüce ve yücelticidir, en iyi yasa koyan, bozulmayı iyi engelleyen/sağlam yapandır. [Şûra/51]
Görüldüğü gibi, yukarıdaki ayet, rüyasında Allah’tan mesaj aldığını iddia eden, hem de bunu vahyin [dinin] tamamlandığının açık bir ayetle belirtildiği bir dinin mensubu olduğunu söyleyerek yapan kişilerin ipliğini pazara çıkarmaktadır.
–7Andolsun ki Yûsuf ve kardeşlerinde soranlar/isteyenler için nice alâmetler/göstergeler vardır.–
Yusuf kıssasındaki olaylar, kıssanın temelini teşkil eden görüntünün ve Yakub peygamberin bu görüntü ile ilgili görüşünün belirtilmesinden sonra, "Yusuf ve kardeşlerinde soranlar/isteyenler [araştıranlar] için birçok ayet" olduğunu bildiren bu ayetle başlamakta ve surenin sonunda yer alan 111. ayetteki aynı ifade ile sona ermektedir.
Ayetteki "nice ayetler" ifadesiyle, kıssanın içeriğinde bulunan insanlığa öğüt niteliğindeki inceliklere, derin anlamlı örneklere işaret edilmiştir. Ayrıca bu ayet, çoğu peygamberimizin akrabası olan ve kıskançlık sebebiyle peygamberliğini kabul etmeyerek ona düşmanlık yapan Mekkeliler için de bir uyarı niteliğindedir. Çünkü Yusuf peygambere eziyet etmede -Mekkeliler gibi- aşırı giden kardeşleri, kıssanın sonunda, Allah'ın yardımına erişerek güçlenen Yusuf peygamberin yetkilerine boyun eğmişler ve onun yönetimi altına girmişlerdir. Dolayısıyla bu kıssa ile Mekkelilere, Yusuf peygamberin kardeşleri gibi en sonunda kıskandıkları kişinin himayesine, kontrolüne girecekleri mesajı verilmektedir.
Yusuf peygamberin kardeşlerinin kimlikleri bazı eserlerde şöyle açıklanmıştır:
En büyüklerinin adı Rûbîl idi. Diğerleri ise Şem'ûn, Lâvî, Yehûza, Zeyâlûn ve Yeşcer'dir. Bunların annesi Leyan kızı Leyâ'dır. Hz. Ya'kub'un dayısının kızıdır. Hz. Ya'kub'un ayrıca iki cariyesinden dört oğlu olmuştu: Dân, Naftalî, Câd ve Âşer diye. Daha sonra Leyâ vefat edince, Hz. Ya'kub onun kızkardeşi Râhil ile evlendi. Bundan da Yûsuf ve Bünyamin adındaki oğulları dünyaya geldi. Böylelikle Hz. Ya'kub'un çocukları toplam on iki kişi idi. es-Süheylî der ki: Ya'kub'un annesinin adı ise Refkâ idi. Râhil, Bünyamin'den dolayı lohusa iken vefat etmişti. Leyân b. Nâlıer b. Âzer ise Hz. Ya'kub'un dayısıdır. [Kurtubi; el-Camiu li Ahkami’l-Kur’an]
Zemahşerî Yûsuf'un kardeşlerinin ismini şöyle sıralamaktadır: Yehûda, Rubyal, Şemon, Levi, Ribalon, Yeşcer, Deyne, Dan, Neftali, Cad ve Aşir. Bunların ilk yedisi Hz. Ya'kûb'un evlendiği halasının kızı Libya'dandır. Libya ölünce, Hz. Ya'kûb Libya'nın kız kardeşi Rahil ile evlendi. Rahil'den de Bünyamin ile Yûsuf doğdu. Öyle anlaşılıyor ki, kardeşler arasında üveylik de vardı. [Zemahşeri, Keşşaf; c.2, S. 304]
8,9Hani Yûsuf'un kardeşleri bir zaman: “Yûsuf ve kardeşi babamıza bizden daha sevgili, biz ise güçlü ve tutkun bir grubuz. Şüphesiz, babamız kesinlikle çok açık çıkmaz bir yoldadır. Yûsuf'u öldürün ya da bir yere atın ki, babanız hepten size kalsın, sonra da siz sâlih bir toplum olursunuz” demişlerdi.
10Onlardan bir sözcü, “Yûsuf'u öldürmeyin, o'nu o kuyunun dibine bırakın da oradan geçen kafilenin biri o'nu bulup alsın. Eğer yapacaksanız böyle yapın” dedi.
Bu ayetlerde, Yakub peygamberin Yusuf ile onun küçük kardeşini diğer çocuklarından fazla sevdiği ve bu yüzden de diğer çocukların kıskançlıkla Yusuf’tan kurtulma planı yaptıkları anlatılmakta, böylece insanda yaratılıştan var olan bazı huylara dikkat çekilmektedir.
Ayetlerden anlaşıldığına göre, Yakub (as), vahye muhatap olmuş bir peygamber olmasına rağmen sevgisini Yusuf ile onun küçüğüne yoğunlaştırmış, bunun sonucunda oluşan kıskançlık duygusu da diğer çocuklarına kardeşleri Yusuf’u oradan uzaklaştırmayı, hatta öldürmeyi düşündürebilmiştir. Kıskançlık duygusunun ne kadar kötü bir şey olduğuna daha evvel Felak suresinde işaret edilmiş, kıskananın şerrinden Rabbimize sığınılması istenmiştir:
1-5"Oluşturduğu şeylerin kötülüğünden ve çöktüğü zaman karanlığın kötülüğünden ve düğümlere tükürüp üfleyenlerin/sözleşmelere uymayanların kötülüğünden ve kıskandığı zaman kıskananın kötülüğünden çatlamaların Rabbine; sıkıntıları ortadan kaldıran Allah'a sığınırım" de! [Felak/1-5]
Konumuz olan ayetler, aynı zamanda, Yakub peygamberin evlatları arasında yaptığı ayırımdan kaynaklanan kıskançlığın nelere mal olabileceğine dair dolaylı bir mesaj da içermektedir. Kardeşlerin kendi aralarında Yusuf’la ilgili planlarını tartışırken "Yusuf ve kardeşi" şeklinde bir ifade kullanmaları, Yusuf ile küçük kardeşinin bir başka anneden olduklarına işaret etmektedir. Bu da Yakub peygamberin sevgi konusunda özellikle dikkatli olmasını, evlatlarını kıskançlığa sevk edebilecek tavırlardan özenle kaçınmasını gerektiren bir durumdu.
8. ayette kardeşlerin kendilerini "usbe" olarak tanımlamaları dikkat çekicidir. "Usbe", "sıkı, birbirine bağlı, tutkun on ila kırk kişiden oluşan bir topluluk" anlamına gelmektedir. [Lisanü’l Arab; c: 6, s: 276 "asb" mad.]
Sonuçta, Yakub peygamberin birbirine bağlı, tutkun evlatları, kendi aralarındaki tartışma sonucu, Yusuf’u kuyuya atmayı kararlaştırmışlardır. Ayette geçen "el-cübb [kuyu]" sözcüğünün önündeki "el" takısı, bu kuyunun herhangi bir kuyu değil, kardeşlerin bildikleri ve planda belirgin olarak ifade edilen "malûm, bilinen" bir kuyu olduğunu göstermektedir.
Ayette geçen "sonra da siz salih bir kavim olursunuz" ifadesi, "sonra babanızın gönlünü alırsınız, babanız sizi de sever, gözünde iyi birer evlat olursunuz" anlamına gelmektedir. Bu ifadeden "tövbe eder, arınırsınız" anlamı çıkarmak, bize göre, isabetli bir görüş değildir. Çünkü "tövbe", cehaletle işlenmiş suçlar için söz konusudur. Oysa kardeşlerin işlemeyi kararlaştırdıkları suç, planlı ve bilinçli olarak işlenecek bir suçtur. Böyle taammüden işlenen suçlar ise istihfafa; Allah’ı, ahireti ve suçu hafif görmeye girer.
11,12Onlar dediler ki: “Ey babamız! Sen bize Yûsuf için neden güvenmiyorsun? Hâlbuki biz kesinlikle o'nun iyiliğini istiyoruz. Yarın o'nu bizimle beraber gönder de bol bol yesin, oynasın. Ve şüphesiz biz o'nu kesinlikle koruyucularız.”
13Babaları dedi ki: “Onu götürmeniz beni üzer ve siz o'na karşı duyarsız/ ilgisiz iken o'nu kurt yemesinden korkarım.”
14Yûsuf'un kardeşleri dediler ki: “Andolsun ki biz böyle güçlü kuvvetli bir topluluk iken o'nu kurt yerse, o zaman şüphesiz biz kesinlikle zarara/kayba uğrayıp acı çekenlerden olmuş oluruz.”
Bu bölümde, Yusuf için plan kuran kardeşlerin ona göz kulak olacakları konusunda babalarına güvence vermeye çalışmaları, buna karşılık Yakub peygamberin de evlatlarından gelen bu talebi kaygı ve endişe ile karşılaması nakledilmektedir.
15Sonunda Yûsuf'un kardeşleri, Yûsuf'u götürdüler ve hep birlikte o kuyunun dibine bırakmaya karar verdiler. Biz de Yûsuf'a vahyettik: “Andolsun ki sen onlara ilerde onlar hiç farkında değilken bu işlerini haber vereceksin.”
16Ve akşam vakti, ağlayarak babalarına geldiler.
17Onlar dediler ki: “Ey babamız! Şüphesiz biz yarış yaparak gittik. Yûsuf'u da eşyamızın yanına bırakmıştık. Bir de baktık ki, o'nu kurt yiyivermiş. Ve biz doğru kimseler olsak da sen bize inanmazsın.”
18Bir de gömleğinin üzerinde yalandan bir kan getirdiler. Babaları dedi ki: “Tam tersine, nefisleriniz aldatıp size bir iş yaptırtmış. –Artık güzel bir sabır!– Bu anlattıklarınıza karşılık yardımına sığınılacak olan ancak Allah'tır.”
Bu ayetlerde, Yusuf’un kardeşlerinin babalarını ikna ederek Yusuf’u yanlarında götürmeleri, kurdukları plan gereği Yusuf’u kuyuya bırakmaları, sonra da babalarını bu kez Yusuf’un öldüğüne ikna etmek için Yusuf’un gömleğini, üzerinde yalandan bir kan lekesi ile getirmeleri nakledilmektedir.
15. ayette Rabbimiz, kıssanın anlatımı arasına bir parantez açarak Yusuf’a vahyettiğini bildirmiştir. Böylece Yusuf, gördüğü ilk vizyonun arkasından bu kez vahy alarak ikinci defa büyük bir lütfa mazhar olmuştur. Yapılan vahy, ayette kısaca "... sen onlara ... bu işlerini haber vereceksin" şeklinde ifade edilmiştir. Ancak kıssanın gelişimini aktaran sonraki ayetlerden anlaşıldığına göre, Yusuf’a, ileride olacak olaylar, yani kuyudan kurtulacağı, iyi bir yerde yurt tutturularak saygın bir yönetici yapılacağı, peygamberlik görevi verileceği, kardeşleri ve babası ile kavuşturulacağı, kardeşlerinin ondan yardım alacakları ve yapıp-ettiklerine pişmanlık duyacakları vahyedilmiş ve böylece sıkıntılı anında rahatlatılmak suretiyle olacakları sabırla beklemesi sağlanmıştır.
Bazı yorumcular, Yusuf’a yapılan vahyi gerekçe göstererek, Yusuf’un kuyuya atıldığında on sekiz yaşının üstünde olduğunu ileri sürmüşlerdir. Fakat 12. ayette kardeşlerinin "yesin, içsin, oynasın" demeleri, 13. ayette Yakub peygamberin onun kendisini kurttan koruyamayacağını ifade etmesi, 19. ayette de yolcu kafilesi tarafından "lukata" olarak kabul edilmesi, Yusuf’un kuyuya atıldığında henüz çocuk yaşta olduğunu göstermektedir. Zaten 22. ayette de nübüvvetin Yusuf’a erginlik çağında verildiği bildirilmiştir. Yusuf’a kuyuda iken yapılan vahiy, Musa peygamberin annesine (Kasas/77) ve bal arısına (Nahl/68) yapılan vahiy kabilindendir.
Kıssada Yusuf’un değişik dönemlerde başından geçenlerle ilgili olarak üç ayrı gömlekten söz edilmiştir. Bu gömleklerden biri, kardeşlerin yalandan bir kan bulaştırarak babalarına götürdükleri gömlek; diğeri, Aziz’in karısının Yusuf’a saldırdığı sırada arkasından yırtılan gömlek; üçüncüsü de, Yusuf’un, yüzüne sürmesi için babasına yolladığı gömlektir. Bu gömlekler Yusuf’un hayatındaki farklı dönemlere ait farklı gömleklerdir; aynı gömlek olmaları mümkün değildir.
Yusuf kıssası da uydurmacıların hedefi olmuş ve Yusuf, Yakup, Züleyha ve gömlek ile ilgili birçok efsane uydurulmuştur.
YAKUB (AS), OĞULLARININ YALANINI BİLMİŞTİ
Yakub peygamber, 18. ayette geçen konuşmasının "bel [bilakis]" edatıyla başlamasından anlaşılacağı üzere, oğullarının Yusuf hakkında söylediklerinin yalan olduğunu bilmiştir. Bunu nasıl bilebildiğine mantıklı gerekçeler bulmak mümkündür:
*Yakub peygamber, Yusuf’un vizyonunu onun ileride büyük nimetlere nail olacağı yönünde tahmin etmiştir. Bu beklentisi gerçekleşmediği için de Yusuf’un öldüğüne inanmamıştır.
*Yakub peygamber, kesin bilgi sahibi olmasa da, bir baba olarak, Yusuf’un ve küçük kardeşinin diğer çocukları tarafından kıskanıldığını az çok tahmin ettiği için, Yusuf’un öldürülmeyip sadece kıskançlıkla evden uzaklaştırıldığını düşünmüş olabilir.
*Belki de Yakub peygambere getirilen kanlı gömlekte Yusuf’u parçaladığı söylenen kurda ait diş ve pençe izi yoktur, gömlek de yırtılıp parçalanmamıştır. O da bunlara dikkat ettiği için Yusuf’un ölümüne inanmamıştır.
Yakub peygamberin Yusuf’un ölümü haberine gösterdiği tepki hakkında Mevdudî’nin yaptığı tespitler şöyledir:
Yakub'un (a.s) Hz. Yusuf'un (a.s) ölüm haberine gösterdiği tepki de Kitab-ı Mukaddes ve Talmud'da zikredilenden farklıdır. Bu kitaplara göre Hz. Yakub (a.s) söz konusu kötü haber karşısında alt-üst olmuş ve sıradan bir baba gibi davranmıştır. Kitab-ı Mukaddes şöyle diyor: "Ve Yakub elbisesini parçaladı ve çulunu beline doladı. Ve oğlu için yıllarca ağladı" (Tekvin, 37:34). Talmud ise acıklı haberi aldıktan sonra kendini kederin kucağına koyuverdiğini ve yüzünü yerlere çaldığını söyleyerek Hz. Yakub'un işin aslından haberdar oluşunu reddeder. Güya Yakub: "Vahşi bir hayvan Yusuf'u parçaladı ve bir daha onu asla göremeyeceğim" diyerek haykırmış ve "yıllarca Yusuf için ağlamıştır" (The Talmud, H. Polano, sh. 78. 79). [Mevdudi; Tefhimü’l-Kur’an]
YAKUB PEYGAMBER NİÇİN YUSUF'U KURTARMAYA GİRİŞMEDİ?
18. ayetin ifadesinden evlatlarının anlattıklarına inanmadığı açıkça belli olan Yakub peygamberin, Yusuf’un ölmediğini düşünmesine rağmen Yusuf’a ne olduğunu, kardeşlerinin Yusuf’a ne yaptıklarını öğrenmek için harekete geçmemesi ve işin arkasını kovalamaması merak uyandıran bir durumdur. Kıssanın bütünü üzerinden oluşabilecek bir kanaatle bu durum hakkında şu görüşler ileri sürülebilir:
*Yakub peygamber, güçlü kuvvetli olan çocuklarının kıskançlık sebebiyle Yusuf’u arayıp bulmasına imkân vermeyeceklerini, eğer bu konuda fazla ısrarlı olursa kendisine eziyet edebileceklerini, hatta belki de öldürebileceklerini düşünmüş olabilir.
*Yakub peygamber, Allah’ın Yusuf'u belâ ve mihnetlerden koruyacağına ve onun şanının yücelteceğine, Yusuf’un gördüğü vizyon sayesinde inanıyordu. Bu nedenle, Yusuf’a kardeşlerine söylememesini tembihlediği bu sırrı kendisinin ifşa etmesi mümkün değildi.
* Yakup peygamber, ataları İbrahim ve İshak’ın uyguladığı yöntemden farklı olarak Mısır’ı içten fethetmeyi düşünmüş olabilir.
Kısacası, Yakub peygamber, böyle bir belânın ortasında kalınca, en doğru olanın susup sabretmek ve işi tamamen Allah'a havale etmek olduğunu düşünmüş olmalıdır.
SABR-I CEMİL
Yakub peygamberin çıkış yolu olarak sarıldığı " صبر جميلsabr-ı cemil [güzel sabır]", herhangi bir tahammülsüzlüğün ve şikâyetin bulunmadığı sabırdır.*
210 Diğer kıssaların, kısa ve uzun anlatımlarla birden çok sûrede yer almasına karşılık, Yûsuf kıssası sadece bu sûrede anlatılmaktadır. Kıssa, üslup ve içerik olarak eşsiz bir özellik ve güzelliğe sahiptir. Nitekim bu husus 3. âyette, Biz sana kıssaların en güzelini aktarıyoruz ifadesi ile de belirtilmiştir. Tevhit, sabır, adalet, hoşgörü, bağışlama, yakın çevre ilişkileri, iktisat, siyaset; kalenin içerden fethi konularında insanlığa eskimeyen ilkelerin konulduğu ve peygamber de olsa her insanın hata yapabileceği hususunun vurgulandığı bu kıssa ile Peygamberimize, Yûsuf (a.s) gibi sabırlı olması, korkmadan-yılmadan görevini sürdürmesi, işin sonunun Yûsuf'un âkibetindeki gibi “hayır” olacağı mesajı verilmiş, aynı zamanda, Kureyşlilere de Peygamberimizle girdikleri mücâdeleyi eninde-sonunda kaybedecekleri, direnmelerinin anlamsız olduğu ihtarı yapılmıştır.
211 Yûsuf kıssası, Yûsuf'un gördüğü bir görüntüyü babasına anlattığı bu âyetle başlamaktadır. Onbir yıldızın, güneş ve ayın kendisine secde ettiği [teslim olup emrine girdiği] şeklindeki bu “görüntü”, uykuda görülen bir rüya olmayıp Yûsuf'un uyanıkken gördüğü bir görüntüdür. Bu husus, âyette raeytü [gördüm] fiilinin iki defa kullanılmasıyla vurgulanmıştır. Yani Yûsuf, gördüklerini uykuda değil de uyanıkken gördüğünü, Babacığım! Şüphesiz ben, onbir yıldız, güneş ve ayı gördüm; onları bana secde ederken [boyun eğerken] gördüm diyerek üstüne basa basa bildirmiştir.
Uykuda iken görülen ve Türkçe'de “rüya” sözcüğüyle ifade edilen görüntüler ise Kur’ân'da fi'l-menâmi [uykuda] ifadesi kullanılarak söz konusu edilmiştir. Kur’ân'da uykuda görüldüğü özellikle belirtilen rüya sadece Peygamberimize aittir (bkz. Enfâl/43-44; 471. necm).
Yûsuf'un uyanıkken gördüklerine benzer görüntüler, Yûsuf'un zindan arkadaşları ve ülkenin kralı tarafından da görülecektir. Yani, kıssanın devamında yer alan, içki imal etmek, baş üstünde ekmek taşımak ve taşınan ekmekleri kuşların yemesi ve yedi cılız ineğin yedi semiz ineği yemesi ve yedi yeşil başakla yedi kuru başak görüntüleri de rüya olarak değil, gerçek görüntüler olarak karşımıza gelecektir. Aslında bu görüntüler, “gelecek”le ilgili görüntülerdir. Geleceğe ait bu tür bir görüntü Peygamberimiz için de söz konusu olmuştur (bkz. Fetih/27; 670. necm).
*İşte Kuran, Yusuf Suresi
Yorumlar - Yorum Yaz